Burn-outcoach Elisah: “Neem tijdig ontspanning”
Taxichauffeurs hebben een mentaal en fysiek zware job. Wat kunnen ze doen om een burn-out te voorkomen? We praten met arbeidsarts en stress- en burn-outcoach Elisah De Cnijf.
Hoe voorkom ik dat ik in een burn-out geraak?
“Ik gebruik in mijn praktijk zeer vaak de metafoor van een auto. Als het brandstoflampje van onze auto begint te branden, gaan we er normaal bij het eerste tankstation af om te gaan tanken. Als we in ons dagelijks leven maar door blijven gaan zonder onze batterij op te laden, gaan er ook knipperlichten beginnen branden. We krijgen meer en meer klachten en als we die blijven negeren dan vallen we stil. Om dat te voorkomen is het belangrijk om jezelf terug te leren autorijden. Geef gas, maar niet te snel en ga ook weer tijdig op de rem staan. Dat zorgt ervoor dat je lichaam weer kan ontspannen. Ik raad ook altijd aan om op tijd hulp te zoeken. Wacht niet tot jouw batterij in het rood zit want dan duurt het veel langer om te herstellen en terug aan het werk te kunnen gaan.”
Wat merk je dan op bij burn-out?
Je geraakt uitgeput, vaak gaan mensen eerst nog een tandje bij steken, maar lukt het op een bepaald moment gewoon niet meer. Je krijgt steeds duidelijkere klachten, fysiek zoals hoofdpijn of spierpijn, emotioneel. Je bent bijvoorbeeld sneller emotioneel of prikkelbaar en mentaal uitgeput. Je kan moeilijker dingen onthouden of je kan je minder concentreren. En dan een typisch kenmerk, vandaar ook de naam burn-out. Burn-out komt voor bij mensen die heel gemotiveerd waren, in vuur en vlam stonden en die geleidelijk aan opgebrand geraken. Ze worden minder betrokken, gaan afstandelijk en soms zelfs cynisch worden tegenover het werk. Is dit herkenbaar voor jou? Dan is het een goede eerste stap om hier met je huisarts over te praten. Die zal dan vaak ook nakijken of er misschien een fysieke oorzaak is. En als er sprake is van spanningsklachten, zal die jou kunnen doorsturen naar gepaste hulp in jouw buurt.
Wat moeten we dan concreet doen?
Allereerst ontspanningsmomenten inplannen in onze agenda, zowel tijdens als na het werk. Ga vooral die dingen doen die jij graag doet, die jou energie en rust geven en die voor jou belangrijk zijn. Als je overdag weinig sociaal contact en beweging hebt gehad, dan kan het heel erg goed doen om na het werk bijvoorbeeld te gaan sporten of iets met vrienden te doen. En ook al zie je er tegenop, achteraf zul je je beter voelen dan dat je niet zou gaan.
Als gezondheid bijvoorbeeld belangrijk is voor jou, kan je gaan kijken hoe het gesteld is met je voeding, slaap of beweging. Net door de onregelmatige uren en de zittende job zijn die drie dingen natuurlijk best wel uitdagend in een job als taxichauffeur. Maar dan is ook net zo belangrijk om fysiek en mentaal gezond te blijven. Als je het gevoel hebt dat de stap daarvoor te groot is, kan je ook daarover met je huisarts praten.
Naast meer doen dat ons energie en rust geeft, is het goed om dingen die veel energie van je vragen te verminderen of te vermijden. Uiteraard lukt dat niet altijd en hebben we niet over alles controle, maar soms kunnen we wel een aantal dingen veranderen. Kan je bijvoorbeeld hulp inschakelen voor een taak die je niet graag doet of waar je niet goed in bent? Zijn er misschien in je omgeving mensen die veel energie vragen die je (tijdelijk) minder vaak zou kunnen zien?
Veel taxichauffeurs rijden op een strak tijdschema op onregelmatige uren. Hoe kunnen ze dan toch ontspanning nemen?
“Probeer dan toch een pauze te nemen op de weinige momenten die je hebt. Als het werk al heel wat van je concentratie vraagt, ga dan niet nog snel je gsm controleren want dan blijf je prikkels binnenkrijgen. Neem bewust even ontspanning. Dat hoeft niet veel te zijn, gewoon bewust ‘in het moment’ zijn. Beweeg wat, drink water, doe een babbeltje, kijk naar je omgeving ,.. Dat kan al een groot verschil maken voor een job die mentaal en fysiek zwaar is, je gaat aan het einde van de dag veel meer energie overhouden. Heel wat mensen met stressklachten kunnen echt tot rust komen met ontspannings- en ademhalingsoefeningen, die je overal kan doen. En vaak is dat in het begin heel aarzelend of is het even zoeken wat het beste voor jou werkt, daar gaan we ook mee aan de slag tijdens de coachingssessies.”
Neemt u soms zelf de taxi? Wat valt u op?
“Ja, ik zie dan dat de chauffeur nog een telefoon binnenkrijgt tijdens de rit. Mij stoort het niet, ze kunnen vaak ook niet anders. Alleen is 2 dingen tegelijk doen heel vermoeiend voor onze hersenen. Als er oplossingen kunnen gevonden worden zodat taxichauffeurs zich zoveel mogelijk enkel hoeven te focussen op het rijden, gaat dat hun mentale gezondheid zeker ten goede komen.”
Je bent burn-outcoach. Hoe ga je tewerk?
“In een eerste kennismakingsgesprek luister ik naar jouw verhaal en probeer ik een beter beeld te krijgen of dit de meest geschikte begeleiding voor jou is. Stress en burn-out coaching is geen psychotherapie en gebeurt steeds in nauw overleg met jouw huisarts, zeker als je in ziekteverlof bent. We kijken samen of mijn aanpak past bij jouw verwachtingen en spreken af hoe we op jouw tempo werken naar je herstel toe. Vanaf dan bekijken we aan het begin van elke sessie waaraan jij op dat moment het meest nood hebt.”
Als leidraad voor de begeleiding gebruik je 3 fasen naar herstel van spanningsklachten. Wat zijn de fasen?
“Fase 1 omvat Opladen: je krijgt inzicht in je klachten en ontdekt je stressbronnen en we werken rond het herstellen van je conditie (ontspanning, slaap, beweging, …). Fase 2 omvat Oplossen: We gaan op zoek naar oplossingen voor jouw stressbronnen of manieren om er beter mee om te gaan. FASE 3 omvat tot slot Oppakken: Je gaat de gevonden oplossingen toepassen in de praktijk (door geleidelijk aan je taken en rollen weer op te nemen).
Wat is jouw achtergrond?
“Ik studeerde geneeskunde aan de Universiteit Gent en koos in 2012 zeer bewust voor de specialisatie arbeidsgeneeskunde, vanuit mijn interesse in de preventieve gezondheidszorg. Ik raakte meer en meer geboeid door de grote invloed van ons werk op hoe we ons voelen, zowel lichamelijk als geestelijk. Voor mijn erkenning als arbeidsarts deed ik een kwalitatief onderzoek over de perceptie van oudere werknemers over ouder worden op het werk. Ik volgde verschillende opleidingen rond (stress- en burn-out) coaching, onder meer bij dr. Luc Swinnen – The Human Link en HRD Academy (Annita Rogier). Ik ben actief als vrijwilliger bij doctors4doctors, omdat mee zorgen voor artsen mij nauw aan het hart ligt.”
Wanneer startte u dan uw eigen praktijk?
“Na mijn erkenning als stress- en burn-outcoach in 2020 (VESB) startte ik mijn eigen praktijk, naast mijn werk als arbeidsarts. Deze twee rollen versterken elkaar, omdat ik mijn ervaring in de bedrijfswereld en mijn inzicht in het medische luik van jouw verhaal kan inzetten. Het geeft mij enorm veel voldoening om mensen met stressklachten en overspanning/burn-out te begeleiden om hun eigen kracht terug te vinden.”
U bent ook arbeidsarts. U beslist dus of een rijbewijs al dan niet verlengd wordt, onder meer voor taxichauffeurs. Hoe gebeurt een medische keuring?
“Ze vullen eerst een medische vragenlijst in. Daarna komen zij op medisch onderzoek bij de verpleegkundige en dan bij de arbeidsarts. Er worden een aantal oogtesten gedaan, wij stellen vragen over hun gezondheid en er is een klinisch onderzoek waarbij wij bv. de bloeddruk nemen en een aantal neurologische testen doen. Als er geen problemen zijn, geven wij een attest mee aan de chauffeur, waarmee zij naar hun gemeente gaan, dat 5 jaar geldig is. Voor bepaalde gezondheidsproblemen is er een hele specifieke regelgeving, waarbij dan een advies nodig is van een huisarts of een specialist. En na dat advies kan er dan een attest worden opgemaakt dat vaak minder lang geldig is of kan het zijn dat de chauffeur tijdelijk niet mag rijden.”
